De Pitres a Busquístar. La Alpujarra

21-07-2025
Val do río Trevélez
Val do río Trevélez

Seguimos pola comarca da Alpujarra granadina e desprazámonos ata La Taha, un municipio que comprende, entre outros, os núcleos de poboación de Pitres, Mecina, Ferreirola, Fondales, Atalbéitar e Mecinilla, polos que camiñaremos hoxe, ademáis de Busquístar, onde gozaremos dunha arquitectura singular nas súas vivendas, perfectamente adaptadas ao terreo e á climatoloxí­a, que se ordenan en estreitas rúas onde perdura a memoria do seu pasado mourisco.

É un fermoso percorrido que nos leva polo val do río Trevélez pola ladeira da serra orientada ao sur, e vai pasando polos fermosos pobos típicos, entrelazados por antigos camiños que tradicionalmente comunicaban estas poboacións. Podemos atopar castiñeiros centenarios, antigas zonas nas que se cultivaba, fontes naturais, ríos, barrancos e unhas vistas excepcionais da paisaxe alpujarreña.

MIDE

  • Horario: 3:55 h.
  • Desnivel de subida: 594 m
  • Desnivel de baixada:594 m
  • Distancia horizontal: 10,9 Km
  • Tipo de percorrido: Circular
  • Severidade do medio natural: 3
  • Orientación no itinerario: 2
  • Dificultade no desprazamento: 2
  • Cantidade de esforzo necesario: 3
  • Dificultade: Media/baixa

Comezamos a camiñar…

Desprazámonos ata Pitres, cabeceira municipal de La Taha, a 1245 m de altitude. Imos facer a ruta máis curta e fácil de todas as que andemos nesta estadía pola Alpujarra, xa que non é moi longa e o desnivel é levadío. Tamén é a ruta que transcorre polas cotas máis baixas da serra.

A andaina iniciámola no Paseo marítimo de Pitres, xunto ao bar La Carretera, e facémolo por unha baixada cómoda, moi fácil de camiñar, pero moi pronunciada nalgún punto polo que hai que prestar atención. Logo de descender entre frutais, coido que amendoeiras na súa maioría, unha enorme eira recíbenos no primeiro pobo co que nos encontramos, Mecina. Camiñamos un anaco á beira da Alberca Grande de Mecina que nos deixa na estrada pola que atravesamos o pobo camiño de Mecinilla.

Algún tramo da baixada a Mecina vai moi encaixado
Nestes pobos respírase unha tranquilidade total
Todos os pobos teñen as súas fontes, moi acaídas para días de moita calor

As acequias son o sistema de rego agrícola máis típico e característico da Alpujarra. Trátase de canles de rego que recollen a auga do desxeo e a transportan lentamente cara as zonas de cultivos. Isto fai que a cuberta vexetal e a humidade ambiental se manteñan, creando verdadeiros ecosistemas nestas canles. O sistema de acequias e ramais aínda vixente hoxe en día é practicamente o mesmo que existía durante a época islámica.

Dirixímonos por estrada cara a Mecinilla. É como caer sobre ela, pois apenas hai distancia entre as dúas localidades e non da para distinguir que sexa un núcleo distinto. Atravesamos Mecinilla, o pobo máis pequeno de todos os que imos percorrer, ata a súa zona máis baixa e imos marabillados do bo estado de conservación no que se atopan as casas, creo que levantadas a partir dos anos corenta do século pasado, despois da guerra civil, porque a maioría destes pobos quedaron destruídos. Saímos de Mecinilla e retomamos de novo o sendeiro, que segue a ser de baixada, camiño de Fondales.

Saíndo de Fondales
Saíndo do barranco do río Bermejo
Os tinaos a modo de soportais cunha estrutura de vigas sobre a rúa

Fondales é o pobo máis baixo do val, onde destaca a súa igrexa e o seu campanario, dunha cor distinta ao resto das casas, brancas como en toda a Alpujarra, e onde abunda a auga e as súas rúas adáptanse ao terreo. Sen dúbida, a arquitectura é o elemento máis característico dos pobos desta comarca. Ademais, respírase neles unha tranquilidade total, ideais para alguén que a vaia buscando, é o lugar perfecto!

Continuamos a marcha por un antigo sendeiro que vai entre frutais e castiñeiros, algúns dun porte impresionante, e cruza por moitas acequias de orixe medieval. O sendeiro estános a sorprender gratamente, por todas as fermosuras que imos atopando no percorrido. Cruzamos o barranco do río Bermejo por unha pequena ponte dende a que apreciamos unha caída da auga importante e facemos unha mínima parada neste entorno para reagruparnos. O río Bermejo debe o seu nome á cor vermella dos depósitos de mineral de ferro no seu cauce, e abastece de auga ás acequias, que teñen o seu leito ferruxinoso, imprescindibles para o regadío dos pobos dos arredores.

A Fonte da Gaseosa mana auga ferrosa que posee unha gran cantidade de gas disolto
Os Picachos dende o mirador da Era del Trance
Era del Trance, hoxe acondicionada como miradoiro

O seguinte pobo é Ferreirola. Percorremos as rúas silandeiras e facemos un alto na súa fonte e lavadoiro. Todos os pobos dispoñen de fonte con auga potable, polo que é un recurso moi acaído para días de moita calor coma o de hoxe.

Saímos de Ferreirola e tomamos o camiño que conduce a Busquístar. Un pouco máis adiante chegamos á coñecida como Fonte da Gaseosa, no barranco de Castañar, manando auga ferrosa que posee unha gran cantidade de gas disolto, o que aproveita moita xente para facilitar a dixestión. A auga ferruxinosa destaca na acequia, xunto ao camiño, co fondo marrón da canle. 

Polo camiño pasamos pola antiga e ben conservada Era del Trance, hoxe convertida nun fermoso miradoiro cun cartel explicativo que nos indica a paisaxe que se aprecia en fronte. Detémonos un pouco máis adiante, reagrupámonos e decidimos facernos unha foto de grupo coa paisaxe pola que vimos camiñando ao longo da mañá: o barranco do Trevélez á esquerda e a sucesión de pobos brancos á dereita, os seus campos, cos usos agrarios tradicionais de hortas en regadío.

Foto de grupo cos pobos brancos de fondo
O barranco do Trevélez á esquerda e a sucesión de pobos brancos á dereita
A subida ata Busquístar, un dos mellores tramos do camiñado ata agora

A partir de agora, o camiño vai ser todo de subida ata Busquístar, nestas horas de calor, sempre acompañados do canto incesante das carricantas. Para min, un dos mellores tramos do camiñado ata agora, se hai que escoller algún. Continuamos polo encaixado val do Trevélez, deixando atrás o cerro de Los Picachos e apreciando á fronte a carihuela, ou escarihuela, de Panjuila. As carihuelas son serpenteantes camiños en zigzag empedrados, moi verticais, polos que se traían as mercadorías aos pobos da zona. Que fermosura de camiño e de paisaxe!

En Busquístar parámonos un pouco de tempo á sombra da igrexa parroquial de San Felipe e Santiago (non sei por qué case todas as igrexas están baixo a advocación a dous santos… ). Iniciamos o regreso a Pitres camiñando á parte alta do pobo ata unha nave adicada a curar xamóns. Como recende!

Un par de reviravoltas máis e xa entramos en Busquístar
Aproveitando a sombra da igrexa parroquial
Deixando atrás Busquístar dende a estrada

Logo dun bo tramo por estrada, seguimos por sendeiro amplo e ben coidado, que nalgún punto nos permite ter unhas fermosas vistas do barranco do Trevélez e dos pobos da Taha polos que camiñamos. Un antigo muíño enclavado nun promontorio xunto a un barranco que encontramos máis adiante, anúncianos a proximidade de Atalbéitar. A pesar de ter moitos elementos do enxeño esnaquizados, o muíño semella estar habitado.

Como os outros núcleos que coñecemos hoxe, Atalbéitar caracterízase por unha arquitectura e urbanismo moi particular, claro herdeiro do urbanismo medieval e islámico, con elementos moi singulares que se conservaron moi ben, como as rúas empedradas ou os tinaos (estrutura de vigas que une dúas vivendas e crea un cuberto sobre a rúa). Pasamos pola praza da Candelaria, que semella ser un punto de encontro e reunión habitual, onde comparten protagonismo un chopo branco e unha sinxela fonte de tres canos que mana un contínuo chorro de auga fresca.

Pasando por un antigo muíño
O camiño ata Atalbéitar ten moi boas vistas do val do Trevélez
No barranco do río Bermejo, pouco antes de rematar a ruta en Pitres

Deixamos Atalbéitar facendo outro pequeno tramo por estrada, xa con moita calor, ata que nos desviamos de novo para salvar novamente o barranco do río Bermejo. A vista desde aquí é moi bonita. Na chegada a Pitres, logo de ruar polas primeiras casas do pobo, o sendeiro desemboca na estrada principal, a rúa Paseo Marítimo, pola que camiñamos ao longo duns douscentos metros ata chegar ao punto de partida. Facemos os estiramentos, cambiámonos e imos dar unha pequena volta pola vila.

Rematamos unha magnífica mañá tomándolle unha cervexa en El Frenazo antes de marchar mentres comentamos o atractivo da ruta: atravesar os núcleos urbanos co seu típico urbanismo mourisco e as súas construcións características coas chemineas, tellados ou terraos planos, os tinaos a modo de soportais coa estrutura de vigas sobre a rúa, ou os lavadoiros, asociados a fontes, en cada un dos núcleos de poboación, ademais dos usos agrarios tradicionais de hortas en regadío. Unha marabilla de ruta!

Deixar un comentario

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *

Scroll ao inicio