Monte Xesteiras
Unha camiñada circular polos límites dos concellos da Estrada, Cuntis e Valga para achegarse ao cume do monte Xesteiras. O monte Xesteiras é un cume de 716 m de altura que se ergue illado entre os concellos de Cuntis e Valga, dominando as comarcas de Ulla-Umia e Tabeirós. Ten unhas excelentes vistas de toda a contorna, desde a Ría de Arousa ata as serras da Dorsal Galega.
A ruta, circular, permitirános admirar e coñecer, entre outras, as sobreiras do adro da capela dos Milagres de Requián (A Estrada) e o sobreiral de Magán (Cuntis) que está incluído no catálogo de árbores senlleiras de Galicia.
O percorrido non presenta moitas dificultades, salvo o desnivel a salvar. Vai entre corredoiras, pistas e camiños.
- Lonxitude: 14,7 km
- Desnivel: medio
- Dificultade: media
- Track Monte Xesteiras
Comezamos a camiñar…
A ruta iniciámola en Magán, ao pé da ermida de Santa Lucía, lugar ao que accedemos dende a estrada N-550 en As Cernadas. Chámanos a atención un cruceiro sobre o muro dunha finca particular, sen imaxes pero cun curioso gravado na cruz cos elementos da paixón. Moi fermoso. Ten toda a pinta de que foi desprazado da súa antiga situación, seguramente no adro da capela.
O percorrido dende a capela xa é de subida, e cruzamos a aldea admirando fermosos exemplos etnográficos como fontes, lavadoiros ou hórreos. No lugar mestúranse dous tipos de hórreos, alzándose sobre cepas os estreitos e rectangulares que responden á tipoloxía de Mahía e as graneiras, con planta cuadrangular e de enormes proporcións. Tamén apreciamos nunha casa, moi cerca da capela, lacenas das abellas, elemento que xa empeza a ser raro por estas terras e seguro que moitos dos seus habitantes non saben a que responden este tipo de enxeño.
Así camiñando, logo de pasar por un fermoso lavadoiro nunha área de lecer, chegamos á parte alta da aldea onde nos encontramos cunhas sobreiras centenarias espectaculares. A verdade é que o seu porte impresiona.
Significativos tamén son os muíños que nos atopamos ao pouco de deixar as sobreiras; semella que se restauraron hai poucos anos os chamados do Miñoto, o da Rocha e os da Pereira, conxunto estes formados por tres edificacións, todos muíños de herdeiros, con varios propietarios. Trátase de construcións sinxelas, de planta cuadrangular, tellado a catro augas e de moa única.
A subida non dá tregua, pero vaise facendo pois imos polo vello e fermoso camiño que levaba ás canteiras, coñecido como Camiño Novo, o camiño dos canteiros. Evidentemente, o itinerario tamén foi utilizado polos carreteiros de toxo, que o baixaban do alto do monte, sendo carrexado polos bois da veciñanza.
Esta parte baixa do monte está cuberta de carballos e piñeiros fundamentalmente, aínda que tamén hai bastantes plantacións de eucaliptos; na parte alta, e xa por pistas, e só de mato (toxo, xestas e breixos), o que permite gozar de panorámicas cara ao oeste co monte Xiabre e a desembocadura do río Ulla. Estamos sobre os 500 m de altitude e aínda lle temos que dar un pequeno arreón ata acadar o cume.
Unha vez que chegamos ao cume do Xesteiras, e logo de falar cuns ciclistas de BTT e de facerlles unhas fotos, detémonos a admirar as panorámicas que podemos disfrutar neste día tan claro. Temos unha visión de 360º do espazo que nos rodea. Cara ao oeste, as beiras sur e norte da ría de Arousa (a parte central queda oculta polo monte Xiabre); cara ao norte o tramo final do curso do río Ulla e o seu esteiro, e os montes da península da Barbanza, as terras de Padrón, a cidade de Santiago e o Pico Sacro; cara ao leste vense as terras e a vila da Estrada, o val de Cuntis e os montes da comarca de Tabeirós ata a serra do Candán; e cara ao sur o val do Umia, o monte Castrove e, na lonxanía, os cumes do Morrazo e parte das illas atlánticas. Parece incrible que dende tan só 716 m de altitude teñamos unha panorámica tan ampla (e sempre me esquezo de poñer uns prismáticos na mochila!). Unha marabilla!
No cume hai varias antenas de telecomunicacións, un posto do servizo de vixilancia de incendios e a torre co radar do servizo galego de meteoroloxía, Meteo Galicia. Logo de descansar e de aclararnos coas identificacións xeográficas, continuamos co percorrido, xa en descenso. A primeira parada facémola ante un enorme penedo coñecido como Pedra da Aguia e facemos un pequeno treito de ida e volta para achegarnos ata unha curiosa pedra vertical da que descoñezo se ten nome. A partir de aquí, o descenso é bastante empinado, polo que hai que levar coidado de non esvarar.
Logo de pasar por un curro, non tardamos moito en chegar a Requián, que está a celebrar estes días a súa tradicional romaxe da Virxe dos Milagres no seu adro. O día grande coincide co 28 de agosto, pero o 29 tamén ten moito predicamento, no que se honra á Nosa Señora da Piedade, a patrona da capela. O santuario segue atraendo a milleiros de romeiros, pero este ano está moi condicionado pola Covid-19, coma todo, pois as misas no están tendo lugar no interior da capela, se non baixo unha carpa aberta no exterior do templo. Damos un paseo polo lugar, condicionado pola enorme carpa levantada no adro, o que non impide que apreciemos e andemos baixo as sobreiras centenarias de gran porte.
A capela exteriormente non ten elementos que a signifiquen artisticamente; construída no século XVIII, aproveitando un lugar de paso por esta zona dos peregrinos que ían cara a Santiago, ten planta de cruz latina e está feita a base de sillería e perpiaño granítico. A carón do templo hai unha fonte presidida pola imaxe da Virxe e que ten ademais na parte traseira un lugar para poñer as velas e candeas, á que nos achegamos para saciar a sede.
Seguimos camiño, agora xa moi doado pois apenas hai desniveis, cara ás canteiras da Pedra Mona de Magán. O seu nome parte dun gran penedo que serve de punto de encontro dos concellos de Cuntis, Valga e A Estrada. As zonas de extracción de pedra eran varias, situándose na contorna as coñecidas como a Pena de Arriba e a Pena de Abaixo, utilizándose o granito para obras no municipio, e finalizando a súa actividade no 1996.
Retomamos o camiño para chegar ao punto de partida en Magán, que facemos no último tramo co camiño que coincide co de subida ao Xesteiras que tomamos pola mañá, e volvemos admirar de novo os muíños emprazados na aba do monte homónimo, as sobreiras centenarias próximas á aldea, a carballeira, os lavadoiros, as caudalosas fontes pétreas e as significativas graneiras… un patrimonio etnográfico e natural impresionante o que hai nesta aldea.
